Fıkıh | Konular

Magsubun minh(mali elinden zor kullanilarak alinan kimse)

Elinde veya tasarrufunda bulunan bir malı başkası
tarafından zor kullanılarak açıkça alınan kimse.


Kur'an'da konuya ilişkin şu görüşlere yer
verilmiştir: Bir de aranızda mallarınızı
haksız sebeplerle yemeyin, halkın mallarından bir
kısmını bile bile günahı mucip (gerektiren)
suretlerle yemek için o malları hâkimlere rüşvet olarak
vermeyin " (el-Bakara, 2/188).


Bir başka âyette ise; "Ey iman edenler! Mallarınızı
haksız ve bâtıl sebeplerle aranızda yemeyiniz. Ancak
aranızda gönül hoşluğu ile yaptığınız
ticarî anlaşmalar başka. Bir de (haram yiyerek) kendi kendinizi
mahvetmeyiniz. Hiç şüphesiz Allah sizi çok esirgeyicidir"
(en-Nisâ, 4/29).


Islâm dini batıl ve haksız yollarla kazanç sağlamayı
tarafların karşılıklı rızasına
dayalı olsa bile meşrû kabul etmez. Islâm mal kazanma, ticaret
yapına ve servet biriktirme hususunda insanlığın
yararına olmak üzere belli ölçü ve sınırlar
getirmiştir.


Hatta Hz. Peygamber (s.a.s), Veda Haccı hutbesinde: "Ey
insanlar! Müminler ancak kardeştirler, kişiye kardeşinin
malı ancak gönül hoşluğu ile helâl olur" buyurmak
suretiyle İslamın bu konudaki tavrını ortaya
koymuştur.


Islâm hukuku malı elinden güç kullanarak alınan kişi
ile ilgili olmak üzere şu hükümleri getirmiştir:


1- Mağsûbun minhin elinde iken hasıl olan
artışlar, gasptan sonra tazmin ettirilir. Binaenaleyh bunlar gâsıbın
haksız fiili ve kusuru olmaksızın bite telef (yok) olunca
gasbedenin bunların değerini tazmin etmesi gerekir.


Meselâ; bir kimse üzümleri olgunlaşmış bir
bağı üzümleriyle birlikte gasbetse, bu üzümler hakkında
da gasp hükmü cereyan etmiş sayılır.


2. Mağsûbun minh, telef olan veya telef edilen malın bir
kısmını gasıba, bir kısmını da ikinci
gasıba tazmin ettirebilir. Bu konuda seçimlik hakka sahiptir.
Gasbedilen bir malı mağsûbun minhe vermek üzere gasıbın
elinden zor ve şiddete baş vurmak suretiyle alan şahıs
da gasbeden hükmündedir.


3. Mağsûbun minh temyiz gücüne sahip bir çocuksa, malın
ona geri verilmesi halinde, malı koruyabilecek durumda olması
gerekir. Aksi halde bu geri verme geçerli olmaz. Gayrı mümeyyiz
çocuğa yapılacak geri verme Islâmî ise, gasbedeni tazminat
yükümlülüğünden kurtaramaz.


4. Gasbedilenin geri verilmesi ile ilgili tüm masraflar gasıba
aittir.


5. Gasbedilen malın malıki ortada bulunmadığı
için, gasbeden kimse malı hâkime teslim etmek istese, hâkim malın
kaybolacağından korkarsa gerekli tedbirleri alır(Ö. Nasuhi
Bilmen, Istilâhât-ı Fıkhıyye Kâmusu, VII, 345 vd. Ayrıca
bk. "Gasb" maddesi).



Konular