Ibadet olarak kiraat
Ibadetler ya sırf malîdir : Zekât, öşür, keffaret...
gibi. Ya sırf bedenîdir: Namaz, oruç, itikâf, Kur'ân okumak,
zikrullah yapmak gibi.Ya da hem malî, hem de bedenîdir : Hac
gibi...Hâfizü'd-Dîn en-Nesefi'nin ifadesine göre niyâbet (başkası
adına yapma), malî olan ibadetlerde acz halinde de, kudret halinde
de câizdir.Bedenî ibadetlerde hiçbir halde câiz değildir.Hem
bedenî, hem de malî (mürekkep) ibadetlerde ise, sadece acz halinde
câizdir ve aczin ölüme dek uzanan devamlı bir acz olma
şartı vardır. (Nesefi, Kenzü'd-dekâik (Tebyîn ile)
ll/85.)
Imâm Zeylâ-î bunu şöyle açıklar :"Zira malî
ibadetlerden maksat, muhtacın ihtiyacını gidermektir. Bu
ise bizzat mükellefin fiili ile hasıl olabileceği gibi, nâibinin
fiili ile de hasıl olabilir. böylece imtihanın özelliği
yine tahakkuk etmiş olur. Dolayısı ile her ikisi de
eşittir. bedenî ibadetlerde ise niyabet hiç bir halde câiz değildir.
Zira bunlardan maksat, Allah'ın (c.c) rızasını talep
amacıyla, nefs-i emmâreyi güçsüz düşürmektir. Çünkü o
Allah'a (c.c) düşman olarak ortaya atılmıştır.
Hadîs-kudsîde, "Nefsine düşman ol! Zira o Bana düşman
olarak dikilmiştir." buyurmaktadır.İşte bu gaye,
nâibin fiili ile aslâ hasıl olmaz. Dolayısı ile böyle
ibadetlerde bir fayda temin etmediğinden dolayı niyabet cereyan
etmez. (Zeylaî N/85) Bu yüzdendir ki, müctehit imamlar, ölmüş
birisi yerine hiç kimsenin namaz kılamayacağında ve oruç
tutamayacağında müttefiktirler. Bizim mezhebimizde, diri olması
halinde de durum aynıdır. Binaenaleyh, bu durumda ücretle
tutmanın câiz olmayacağı daha açıktır. Zira
niyabet isti'cardan kolaydır." (Ibn,'Abidîn, Sifa'ul-alîl,
s.165.) Imâm Birgivî de "Ikâzu'n-Nâimîn" adlı risâlesinde:"Sadece
bedenî bir ibadet olup, bir vesile olmayan namaz, oruç, Kur'ân okumak.
Tehlil, tesbih, tekbir ve tasliye gibi bir ibadete; bir mal almak amacıyla,
sevabını da verdiği, sadece bu sevabın kendisine
ulaşması için verene bağışlamak niyyetiyle
koyulmak ve başlamak, ne Islâm mezheplerinden bir mezhebde, ne de
semâvî dinlerden birinde câizdir." (Ibn ?Abidin, Şifâ'ul-?alîl,
s. 174.) der.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.