Fıkıh | Konular

Avl, avliye

Bir miras hukuku terimi olarak avliye: Hisseleri ayet ve Hadislerde belirlenen ashabu't-ferâizin hisseleri toplamı, asıl meselenin ortak paydası (mahreci)'ndan büyük çıkarsa böyle meseleye "avl veya avliye" denir. Burada hisseler toplamı mahrec kabul edilerek, bu eksiklik her vârise hissesi oranında yansıtılır. Başka bir deyimle hisseleri o nisbette azalmış olur.

Avliyede hisseler, bütün mirasçılara yeterli olmayan bir mal içinde toplanmıştır. Hisseleri vermek için toplamak gerekir. Ayet veya hadîsin gereği ile sabit olan, bizzat nass'la sabit olmuş gibidir. İbn Abbas dışında, diğer sahabenin bu konuda icmâ'ı vardır (el-Mevsılî, el-İhtiyar, V, 96).

Avliye ilk olarak Hz. Ömer devrinde söz konusu olmuştur. Hz. Ömer (r.a.) sahabe ile istişare sonucu, hisseler toplamını mahrec yapmış ve bu yolla eksikliği tüm mirasçılara yansıtmıştır. Bu konuda ona, İbn Abbas dışında karşı çıkan olmamıştır (el-Mevsılî, a.g.e, V, 97).

Avliye meselesine örnekler: Vefat eden bir kadının mirasçı olarak; kocası anası ve iki tane öz kız kardeşi bulunsa miras hisseleri ve taksimi şöyle olur. Koca ikide bir; ana altıda bir; iki kız kardeş birlikte üçte iki hisse alırlar. Bu meselede ortak payda 6 hisseler toplamı ise 8 olur. 6 ortak payda ile 8 hisseyi vermek matematik bakımından mümkün olmadığından, hisseler 8 üzerinden verilir.

Başka bir örnek 1/2 1/6 2/3 1/3

__________________________

2 kız 2 kız

Koca Ana kardeş kardeş 6

(bababir) (anabir)

3 2+2 1+1 10 Avli

Burada hisseler toplamı:

1/2+1/6+2/3+1/3=10/6 olur.

10 mahrec (ortak payda) kabul edilerek, koca 3, ana 1, baba bir kız kardeş 2, anabir kız kardeş 1 hisse almışlardır.

Avliye usulü ile, miras vârislere taksim edilince muayyen hisselerinde belli ölçüde azalma meydana gelir. Böylece miras kalan mal bütün hisseleri karşılamadığı halde hepsinin mirasçı olması sağlanır.


Konular