Salih ve takva sahibi kimselerin ilhami ilim sayilabilir mi, bir baska ifadeyle ilham ilim için bir kaynak sayilabilir mi ?

Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat'in inancına göre ilmin vasıta ve
kaynakları üçtür. Bunların dışında elde edilen
herhangi bir şey zan ifade eder.Vasıtalar:

1- Sağlam olan beş duyu. Yani görme, işitme, koklama,
tatma ve dokunma duyuları.

Allah Teala bu beş duyudan herbirini kendini has şeyleri
idrak etmesi için yaratmıştır. Kısacası görülebilen
şeyler görme duyusu ile, işitilebilen şeyler işitme
duyusu ile, koklanabilir şeyler koklama duyusu ve tadılabilen
şeyler tatma duyusu ve nihayet dokunulabilen şeyler de dokunma
duyusu ile idrak edilebilir. Biz şartlarına riayet etmemiz
halinde ve bu duyuları yerinde kullandığımız
taktirde bunlar aracılığıyla ilim sahibi oluruz.

2- Doğru haber. Doğru haber de ikiye ayrılır:
Birincisi, mütevatir haberdir. Yani Yalan söylemek için anlaşma
yapıp ittifak etmeleri mümkün olmayan bir cemaat yolu ile gelen
haberdir. Şayet bu haber el değiştirirse mütevatir
olabilmesi için her tabakada böyle bir cemaatin bulunması
gerekir.

Tevatür için habercilerin iman veya salahı şart
değildir.

İkincisi, Peygamber (s.a.v.)'in sözüdür. Çünkü Peygamber
(s.a.v.) yalandan masum olduğuna göre sözü kesinlik arzeder. Bunun
için Saadet asrında yaşayıp peygamberin sözünü duyan
kimsenin işittiği şeyin doğruluğuna iman etmesi
gerekir. Kısacası Resulüllah'ın sözü işiten kimse için
kesin bir bilgi kaynağıdır. Aynı doğrultuda Resulüllah'dan
(s.a.v.) tevatüren rivayet edilen bir şey de bilgi ifade eder. Ancak
tevatür derecesinde olmayan ve peygambere isnad edilen bir hadis bilgi değil
zannı ifade eder. Yalnız bazan peygamberin sözünde değil
rivayet sabit olmadığından ravinin rivayeti açısından
zannı ifade etmektedir.

3- Akıl'dır.Akıl insana has bir kuvvettir. İnsan
bu kuvvet sayesinde idrak etme imkanına kavuşabilmektedir.
Ancak akılla idrak edilen şeyler de iki kısma
ayrılmaktadır.

1- Bedihi.

2- Kesbi.

Bedihi, yani açıkca sabit olan şeyler. "Ateş
sıcaktır?. "Yer altımızdadır?, gibi.
Kesbi ise "Ateş olan yerde duman görülür" gibi.

İlham ve keşif gibi şeyler ilim sayılamazlar ve hüccet
teşkil etmezler. Dolayısıyla salih ve takva sahibi
kimselerin ilham ve keşfe dayanarak bir şey söylemeleri bilgi
ifade etmez, ancak işaret ve zan olabilir.