Mescidlerde takvim satisi

Diyanet Gazetesi ve takvimlerinin satış ilânı
hutbelerin yarı konusu haline geldi. Hutbeden herhangi bir şeyin
satışını ilân etmek ve camide, ya da cami önünde
bir şey satmak caiz midir?

Caiz değilse aldığımız takvim, ya da
hocaların bundan aldıkları para haram mi olmuş olur?

Rasûlüllah Efendimiz (sav): "Küçük çocuklarınızı,
delilerinizi, alış-verişınızi, sesinizi yükseltmeyi,
hadlerinizi uygulamayı mescidlerinizden uzak tutun..."(Hindî,
VN/670 (Hadisi Ibn Adıy, Taberanî rivayet etmişlerdir))
buyurmuştur. Yine: "Şu mescidler... Ancak Allah (cc)'i
zikretmek, namaz kılmak ve Kur'ân okumak içindir".(Hindî,
VN6661 (Hadisi, Ahrried b. Habel ve Müslim rivayet etmişlerdir.))
"Mescidde alım-satım yapan birisini görürseniz ona deyin
ki, Allah ticaretine kazanç vermesin. Kaybettiği bir şeyi soran
birisini görürseniz ona deyin ki, Allah onu sana geri
getirmesin"(Zeylaî, Nasbur-Râye, N/493; Hindî, VN/666) buyurmuş
ve "mescidlerde alış-veriş yapmayı, kayıp ilânını
ve şiir okumayı... yasaklamıştır".(agk.)

Buna göre; her ne olursa olsun, mescidde alım-satımını
yapmanın yasaklandığı anlaşılır. Ancak
bu yasağın derecesi farklı
anlaşılabilmiştir. Meselâ: Hanefi fıkıh
kitaplarının muteberlerinden Halebî Kebir'de bu hadislere işaret
edilerek bir yerde: "Mescid, içinde alış-veriş
yapmaktan... korunmalıdır" denirken (Halebî Kebîr, 610),
daha sonra bir yerde de, mescidde alış-veriş yapmanın
haramlığına işaret edilir. (age. 614) Fetavay-i
Hindiyye'de aynı ibare tekrarlanır.(I/110) Ama Ibn Abidin;
mescid bir pazar havasına çevrilirse mekruh olur, diyecek kadar
mes'eleyi hafif tutanların olduğunu söyler.(Ibn Abidîn,
I/440-41)

Kısaca mescidde satış yapmak Hanefiler ve Malıkîlere
göre (tahrimen) mekruhtur. Ama bu çirkin ve günah bir iş olmakla
beraber, satana kazandığı, alana aldığı helâl
olur. Çünkü bu bizatihi çirkin değil, başka çirkinliğe
sebep olduğu için (ligayrıhi) çirkindir. Hanbelilere göre ise
haramdır. Akid gerçekleşse dahi batıl olur.Mescidde itikâfta
bulunan birisi ise ticaret gayesi ile yapmadığı, orada
bulunabilmesi için muhtaç olduğu için yaptığı
alış-verişlere mecbur olduğundan bunlar
caizdir.(Vehbe, N/708) Durum bu olunca; hutbelerden, vaazlardan takvim,
kitap ya da mecmua satış ilani yapmak, bunları satmak en
azından mekruh derecesinde çirkin bir iştir, yapmamak ve
yaptırmamak gerekir. Çünkü bunlar beraberlerinde başka
çirkinlikleri de getirir. Şimdiden birçok mescidimizde bunlara
ilave olarak kitap vb. şeyler de satılmaya
başlanmıştır bile. Hatta bu cami içi tezgahlara
islâm'a muhalif kitapların dahi girebilmesi çok ilginç bir olaydır.
"Bir bid'at ihdas edene o bid'at sürdükçe günah yazılır."